2008 Marokko
Door: roeleneugenie
Blijf op de hoogte en volg Roel en Eugenie
11 November 2011 | Marokko, Marrakesh
Het vliegticket is geboekt, we gaan naar….
In 2008 zoeken we het dichter bij huis. Op 7 oktober 2008 vliegen we naar Marokko toe.
We vertrekken bijna, 2 October 2008
Na drukke en inspannende werkbezigheden is het dan bijna zover:
Over 4 dagen vertrekken we naar Marokko. Dinsdag 7 oktober om 15.30 vertrekken we vanaf airport Dusseldorf Weeze met Ryanair naar Marrakech. We landen daar om 17.05. Als het goed is staat er dan iemand om ons op te halen en ons te vervoeren naar ons eerste onderkomen.
De eerste 3 overnachtingen in Marrakech hebben we alvast geboekt in Riad Miski.
Zie ook: http://www.riadmiski-marrakech.com/
Het ziet er sprookjesachtig uit en nederland zal dan heel snel heel ver weg lijken…..
Bovendien passen sores, stress en toestanden niet in de rugzak! Blijft allemaal mooi in Nederland achter!
Verder is er weinig van te voren geregeld alleen een 4 wheel drive tocht door de woestijn.
De planning van onze reis ziet er als volgt uit:
07/10 Dsseldorf – Marrakech
08/10 Marrakech
09/10 Marrakech
11/10 Marrakech Casablanca
12/10 Casablanca Rabat
13/10 Rabat Asilah
14/10 Asilah
15/10 Asilah Tetouan
16/10 Tetouan Chefchaouen
17/10 Chefchaouen (Rifgebergte)
18/10 Chefchaouen Meknes
19/10 Meknes
20/10 Meknes (Volubulis/Moulay Idriss)
21/10 Meknes – Fes
22/10 Fes
23/10 Fes Er Rachidia (auto)
24/10 Er Rachidia Merzouga/Erg Chebbi (auto)
25/10 Merzouga Todra kloof (auto)
26/10 Todra kloof Dads kloof (auto)
27/10 Dads kloof Skoura – Ouerzazate (auto)
28/10 Ouerzazate (Ait Benhaddou)
29/10 Ouerzazate Tamegroute – Zagora (jeep)
30/10 Zagora MHamid Erg Chigaga (jeep)
31/10 MHamid Ouerzazate (jeep)
01/11 Ouerzazate Taroudant
02/11 Taroudant Agadir
03/11 Agadir
04/11 Agadir
05/11 Agadir
06/11 Agadir
07/11 Agadir
08/11 Agadir Essaouira
09/11 Essaouira
10/11 Essaouira Marrakech
11/11 Marrakech – Dsseldorf
Maar van deze planning kunnen we natuurlijk altijd afwijken.
Natuurlijk zullen we proberen af en toe verslag te doen van onze reis………
Dus kom nog eens bij ons langs.
On my way, 6 October 2008
De laatste werkdag zit er voor ons beide op! Roel is nog even last minute naar manuele therapie om zich te laten kraken. Eugenie moet haar schoenen morgen nog bij de schoenmaker ophalen. Maar daarna gaat het toch echt gebeuren!! Een meer dan welkome reis.
Eugenie had vandaag maar 1 nummer in haar hoofd, zo toepasselijk ……Phil Collins, On my way. Het zorgde in ieder geval voor voldoende happy feelings om dit laatste dagje door te komen.
On my way
Tell everybody I’m on my way
New friends and new places to see
With blue skies ahead, yes I’m on my way
And theres no where else I’d rather be
Tell everybody I’m on my way
And I’m loving every step I take
With the sun beating down, yes I’m on my way
And I can’t keep this smile off my face
Cause theres nothing like, seeing each other again
No matter what the distance between
And the stories that we tell, will make you smile
Or really lifts my heart
So tell’em I’m on my way
New friends and new places to see
And to sleep under the stars and could ask for more
With the moon keeping watch over me
Not the snow not the rain, can change my mind
The sun will come out, wait and see
And the feeling of the wind
In your face can lift your heart
Oh… theres no where I’d rather be
Cause I’m on my way now
Well and true
I’m my way there
I’m on my way now(x3)
Tell everybody I’m on my way
I just can’t wait to be there
With blue skies ahead, yes I’m on my way
And nothing but good times to share
So tell everybody I’m on my way
And I just can’t wait to be home
With the sun beating down yes I’m on my way
And nothing but good times to show
I’m on my way
Yes, I’m on my way
Doeg allemaal, morgen zijn we ON OUR WAY en zitten we al in warm Marrakech in de sprookjesachtige Riad Miski!
Gezellig naar Marokko, 13 October 2008
Es salaam aleikum,
Inmiddels een week in Marokko, dus hoog tijd voor een bericht. Wordt een hele klus met een afwijkend toetsenbord dat inmiddels al een eerste poging om een verslag in te tikken in rook heeft doen opgaan. Tweede poging dus. Vorige week dinsdag met Ryanair vanaf Dusseldorf-Weeze naar Marrakesh gevlogen. Spotgoedkoop en dat merkte je: een vliegende bus met Ikea-interieur. Het contrast met ons eerste onderkomen was dan ook groot.
We hadden via internet Riad Miski geboekt, waarin we meteen in Marokkaanse sferen vertoefden en de eerste glaasjes mintthee achterover konden slaan (niet te zuipen trouwens, maar weigeren is onbeleefd). Een riad is een tradioneel huis rond een binnentuin. Ons exemplaar was na een jarenlange renovatie pas een jaar open. Een goed begin dus. Enig nadeeltje: de riad lag in de medina (oude binnen stad) midden tussen een groot aantal moskees. Tijdens de oproep voor het gebed leverde dat een kakefonie van muezzins op die er een wedstrijdje van leken te maken wie de meeste gelovigen naar de moskee kon lokken. De locatie had echter ook een voordeel: we zaten op slechts tien minuten lopen van het Djemaa el Fna, wellicht een van de beroemdste pleinen ter wereld. Overdag is het er op zich niet zo bijzonder, maar na zonsondergang komt het tot leven met eetstalletjes (goed te eten!), verhalenvertellers, muzikanten, handlezeressen, slangenbezweerders en ander volksvermaak. Erg leuk.
Daarnaast hebben we verschillende al dan niet geruineerde paleizen en een medersa (koranschool) bezocht en geprobeerd onze weg te vinden in de souks, een kunst op zich met al die kleine straatjes en steegjes die kriskras door elkaar heenlopen. Gelukkig vonden we onze riad steeds zonder problemen terug. De souks waren trouwens wel erg toeristisch en een ware kwelling voor Eugenie die al zo veel leuke hebbedingen zag maar de hand nog op de knip moest houden opdat we niet meteen vanaf het begin al met een overvolle rugzak zouden hoeven rondreizen. Meest opvallende souvenir voor de kids: een treintje met voorop Osama bin Laden en achterop George W. met een geweer. De dagen in Marrakesh sloten we steeds af op het dakterras van onze riad, met een pot muntthee binnen handbereik. Wat dan weer een kwelling was voor theehater Roel.
Na twee dagen Marrakesh stapten we in de trein naar de hoofdstad van Marokko, Rabat, dat toeristen niet echt veel te bieden heeft, maar wel een aardige Kasbah (fortificatie) met huisjes in Andalusische stijl heeft. Vanuit Rabat maakten we met de trein ook een uitstapje naar Casablanca om de Hassan II Moskee te bezoeken. Deze in 1993 gereed gekomen moskee is met plaats voor ruim 100.000 gelovigen de op twee na grootste moskee ter wereld en is als enige moskee in Marokko ook toegankelijk voor niet muselmannen en -vrouwen. Dat zal wel zijn om de moskee af te kunnen betalen. Het verjaardagscadeautje voor de 60ste verjaardag van de toenmalige koning – inderdaad Hassan II – kostte namelijk een lieve duit: meer dan een half miljard dollar, grotendeels opgebracht via een ‘vrijwillige’ belasting. Maar dan heb je ook wat: grote kroonluchters, marmer zover het oog reikt, kunstig bewerkt stucco, cederhout en zellij, een beweegbaar plafond en vloerverwarming! De knieen zouden eens koud kunnen worden in de winter.
Momenteel bevinden we ons in Asilah, aan de noordwestkust van Marokko, een kilometer of 50 onder Tanger. In de zomer is dit een druk bezocht oord voor vakantievierende in Europa woonachtige Marokkanen, maar nu is het er vrij rustig. Wel komen er nu erg veel Spanjaarden, zo veel dat je in eerste instantie niet in Frans of Engels wordt aangesproken, maar in het Spaans, zelfs door bedelaars! De gerestaureerde medina met z’n witte huisjes is echter erg fotogeniek en het is een lekkere plek om even te relaxen. En dat is wat we de afgelopen 24 uur dan ook gedaan hebben: rondhangen en niets doen, de favoriete bezigheid ook van veel locals. Nu maar weer op zoek naar een terrasje voor couscous of tajine (we hebben er nog geen genoeg van) en dan morgen – na een week redelijk comfortabel treinen – de eerste busrit. Kijken hoe dat bevalt. Maar dat een volgende keer. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig op z’n Spaans, 21 October 2008
Ola,
Het klinkt misschien een beetje raar om zo te beginnen, maar in het noorden van Marokko heb je soms meer aan een beetje kennis van de Spaanse taal (die we nauwelijks hebben), dan aan beheersing van de Franse taal (waarin Roel zich enigszins kan redden). Dat heeft te maken met het feit dat het noordelijkste deel van Marokko in de eerste helft van de twintigste eeuw Spaans protectoraat was. Dat konden we eerder al merken in Asilah en was nog meer speurbaar in Tetouan en Chefchaouen, onze eerstvolgende reisdoelen.
Vooral de stad Tetouan – van 1912-1956 hoofdstad van het Spaans Protectoraat – draagt de nodige Spaanse sporen, ook al omdat in de eeuwen ervoor veel Spaanjaarden naar deze regio migreerden (nu is dat duidelijk anders..). Persoonlijk waren we niet erg onder de indruk van Tetouan, ook al staat de medina met z’n vele kruip-door-sluip-door steegjes op de werelderfgoedlijst van Unesco. Omdat de stad geen deel uitmaakt van de georganiseerde toeristenroutes en het aantal toeristen (afgezien van Spanjaarden) gering was, werden we erg vaak lastig gevallen door ‘hustlers’. Misschien dat dit mede ons oordeel vertroebelt.
Waarschijnlijk zullen we ons Tetouan vooral herinneren vanwege de erg lekkere couscous die we daar hebben gegeten, de lekkerste en meest royale tot nu toe. Prijzen aan de onderzijde van de culinaire markt blijken in Marokko weinig te varieren – zes tot tien euro voor twee personen -, kwaliteit en porties echter wel. Een eetgelegenheid kiezen blijft dus een gok (die in 9 van de 10 gevallen overigens wel OK uitpakt en soms zelfs zeer goed). Duurder uit eten gaan maakt over het algemeen niet uit, hebben we ook al ervaren. Twee tot drie keer meer betalen levert je alleen een luxere ambiance en hooguit wat meer variatie op de menukaart op, maar dat is het dan ook.
Vanaf Tetouan was het slechts anderhalf uur bussen naar Chefchaouen, een stadje in het Rif-gebergte, waar de kleur blauw erg dominant aanwezig was. Wie hier een hekel heeft aan de kleur blauw heeft een probleem: deuren, kozijnen, muren en soms ook straten en trappen waren in diverse gradaties voorzien van een blauwe verflaag. Leuk om tussen door te slenteren en wat unikleurige foto’s te maken. Omdat de straatjes en steegjes van de medina vaak steil omhoog en omlaag liepen kregen de kuiten en quadriceps tegelijk een aardige workout. Gelukkig belandde je meestal weer op het gezellige pleintje met terrasjes in het centrum van de medina, die een aangename afwisseling vormden op de gebruikelijke mannenterrassen waarvan Marokko vergeven is.
Om de beenspieren wat extra te prikkelen hebben we nog een wandeling van een paar uurtjes gemaakt door de heuvels rond Chefchaouen. Onderweg toonde Roel een oud vrouwtje zijn meest behulpzame kant door bladeren uit de bomen te plukken voor haar hongerige geiten. Roel kon immers veel hoger reiken dan het vrouwtje. Ze bedankte vriendelijk, maar liet nog wel even zien zijn hulp niet nodig te hebben door even later een boom in te klimmen op zoek naar sappiger blaadjes. Taai volk, die Rif-bewoners. Wij eindigden uiteraard weer op het terras. Dat gebeurt deze reis overigens vaker dan we gewend zijn. Enerzijds omdat het reizen soepel verloopt, anderzijds omdat we veelal eerder uitgekeken zijn dan bij onze reizen in Zuidoost-Azie normaal is. Waar het aan ligt?????? Maar wie weet verandert dit nog. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig in de koningssteden, 21 October 2008
La bes (hoi),
Groeten uit Fes, de grootste nog ‘levende’ middeleeuwse stad van de islamitische wereld. In Fes el-Bali (oud Fes) dat in al z’n oudheid en met 250.000 inwoners in al z’n voegen kraakt, waan je je soms in de middeleeuwen (vooral als je van de toeristische hoofdaders afwijkt en prompt verdwaalt in de wirwar van steegjes). Van de vier koningssteden (Marrakesh, Rabat, Meknes en Fes) heeft Fes de toerist dan ook het meeste te bieden, al blijft het aantal gebouwen waar je binnen kunt kijken ook hier erg beperkt. Wat dat betreft blijft hier veel toeristisch potentieel liggen. Het blijft behelpen met een paar medersa’s (wel mooi hoor!), enkele matig interessante musea, de gebruikelijke markten (met nieuw op de vleesafdeling: kameel) en af en toe een inkijkje in een moskee. Wat jammer toch dat je daar niet naar binnen mag. Het is helaas niet anders (met dank aan de Fransen die het tijdens hun protectoraatschap nodig vonden om de boel te vernielen).
Voor het eerst deze trip hadden we ook eens een lokale gids ingehuurd. Veel voegde dat overigens niet toe. Hoewel de beste man veertig jaar in de medina had gewoond debiteerde hij weinig meer wijsheden dan er in de (over het algemeen toch redelijk globale) Lonely Planet te lezen viel. De bordjes van de gepijlde routes door de medina gaven vaak meer informatie. Je kwam alleen wat sneller op de plekken die je wilde zien (al brachten ook hier de bordjes weer toeristische hulp – en anders kon je altijd nog achter een van de talrijke, ook veel Nederlandse, toergroepen aanslenteren). Maar ja, als er een ding is waar we voldoende van hebben, dan is dat tijd. Geeft niet: is er nu voldoende tijd om de weblog weer eens bij te werken.
Voor Fes brachten we nog een bezoek aan het vlakbij gelegen Meknes, dat we na een lange busdag in twee etappes bereikten. De eerste etappe van Chefchaouen naar Fes (bleek voor ons het handigst wilden we ‘s morgens vertrekken) nam bijna vijf uur in beslag. De eerste paar bustochten – Asilah-Tetouan via Tanger en Tetouan-Chefchaouen – waren redelijk goed bevallen, niet te lang en voldoende beenruimte, maar ondanks twee lange pauzes stapten we nu als een paar gebraden kippen uit de bus. Marokkanen houden blijkbaar niet zo van ventilatie. Mechanische ventilatie ontbreekt sowieso en de raampjes worden bij voorkeur gesloten gehouden. Terwijl wij ons het pleuris zweetten luidde de dresscode voor de gemiddelde busreiziger niet zelden t-shirt-overhemd-trui-jas. De enige concessie aan de hammamtemperaturen vormde hooguit het uittrekken van de jas. En dan toch niet zweten he! Hittebestendig die Marokkanen.
Het valt toch al op hoeveel kleren de meeste mensen aan hebben. Over het algemeen is het weer goed: temperaturen varierend van 23-28 graden Celsius en zonnig. Toch lopen ze hier veelal gekleed alsof het al diep in de herfst is. Maar goed, Meknes dus, waarvan de medina net als in Fes op de werelderfgoedlijst van Unesco staat. Hier begonnen we de eerste serieuze tekenen van medinamoeheid te vertonen. Ook hier weer een medersa, een monumentale stadspoort, een mausoleum, een mellah (joodse wijk) en veel nauwe straatjes. Tijd dus om eens de supertoerist uit te hangen en een ritje te maken met een caleche (paard met koets). Vanuit Meknes huurden we tevens een grand taxi (dit zijn bijna altijd Mercedessen uit de jaren zeventig en tachtig) om de ruines van de tweeduizend jaar oude Romeinse nederzetting Volubilis (ook weer Unesco) en de heilige stad Moulay Idriss te bezoeken.
Dat was weer eens wat anders, ook qua weer – het was grijs, miezerig en winderig (we konden zelfs even de winterjas aan). Volubilis was ooit een van de verste buitenposten van het Romeinse Rijk, al is er niet super veel van overgebleven. Toch was het nog genoeg om er twee uurtjes rond te banjeren en de fantasie de vrije loop te laten gaan. Opvallend waren de soms zeer goed bewaarde mozaiekvloeren, die ook nu nog gewoon aan weer en wind liggen blootgesteld. De raison d’etre van het op een steenworp afstand gelegen Moulay Idriss – het mausoleum van de gelijknamige heilige – was voor ons niet-moslims helaas niet toegankelijk en dus bleef het bij sfeer snuiven en een lange zoektocht naar een plek met uitzicht op het heiligdom dat veel pelgrims trekt. Want vijf keer een pelgrimage naar Moulay Idriss staat gelijk aan de haj naar Mekka (en is wel zo budgetvriendelijk..).
Vanaf morgen hebben we zes dagen de beschikking over een auto en zullen we onder meer richting de Hoge Atlas en de Sahara rijden. De weersvoorspellingen duidden op een lichte regenkans als we richting woestijn rijden. Dat zou toch wat zijn: regen in de woestijn. Maar hopen dat dit niet het geval is. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig in de Dacia, 27 October 2008
Salaam,
We hebben net onze auto ingeleverd, tijd dus om verslag te doen van de reisetappe per voiture – een Dacia Logan (een Roemeens stuk blik ‘by Renault’). We hebben zes dagen met zeer wis selende omstandigheden achter de rug. Van grijs, somber en regenachtig tot zeer warm en zonovergoten. Niet zelden begonnen we de dag met vier lagen kleding aan om dan te eindigen in t-shirt – of omgekeerd. Gelukkig hebben we de dans ontsprongen in Noord-Marokko. We lazen gisteren in de krant dat hier door hevig noodweer dertien doden waren gevallen. Voor vandaag gold voor een groot deel van het land een weerswaarschuwing, ook voor Ouarzazat e, waar we nu zijn. En naar buiten kijkend belooft het inderdaad niet veel goeds.
Dag 1 was weertechnisch de minste dag van de reis tot nu toe. Berber (inwoner van Marokko) betekent volgens ons gewoon brrbrr. Het koude, grijze weer paste wel een beetje bij de eerste stop die we maakten, Ifrane. Dit kleine, aangeharkte universiteitsstadje voor de ‘rich and famous’ leek regelrecht vanuit de Alpen in Marokko te zijn getransplanteerd. Een vervreemdende ervaring, zeker als je daar alle veiligheidsmensen die er rondliepen bij in beschouwing neemt. Daarna maakten we een tour over weinig bereden en soms slechte wegen door de woeste bergen van de Midden-Atlas om via een grote omweg – en soms door zeer dichte mist – over hoogvlaktes naar het op 1500 meter hoogte gelegen Midelt te rijden voor een kille overnachting. Op foto’s leek het een mooie omgeving, maar nu maakte het vooral een naargeestige indruk.
Dag twee begon volgens hetzelfde stramien, maar naarmate we afdaalden richting de woestijn in het oosten van Marokko werd het warmer en brak de zon door. Het landschap bestond onder meer uit diep in de rode bergen uitgesleten canyons en uitgestrekte palmeraies (palmgaarden) uiteindelijk langzaam maar zeker overgaand in de stenige rafelranden van de woestijn. Hier was te zien dat het de afgelopen dagen flink geregend had, getuige de vele grote plassen water die door de harde bodem maar moeilijk wegzakten. Terwijl we langzaam maar zeker aan de rand van de bewoonbare wereld terecht kwamen, slaagde Roel er in ondanks het onderhouden van een ‘vitesse touristique’ in om door de politie staande te worden gehouden wegens te hard rijden. De lasergun wees 56 km/uur aan waar 40 km/uur de toegestane snelheid was binnen de ‘ secteur urbain’ van Rissani. De agent streek na Roels verontschuldigingen echter over zijn hart en liet ons ontsnappen, als we maar ‘doucement’ reden. Pfff. Dat scheelde weer 400 Dirham (circa 36 euro).
Doel van de reis op dag twee waren de 160 meter hoge zandduinen van Erg Chebbi bij het plaatsje Merzouga, onze eerste kennismaking met de Sahara deze reis. De volgend ochtend stonden we om vijf uur op en maakten we een vooral voor Eugenie erg zware klim naar de top van een van de duinen. Deze inspanning werd echter beloond met een groots uitzicht bij opkomende zon over een zee van zandduinen. Het viel trouwens nog niet mee om in het donker de kortste weg naar de grote duinen te vinden. De weg terug naar ons onderkomen was echter weer heel eenvoudig; gewoon onze voetstappen in het zand terug volgen. En wat bleek? We waren amper omgelopen (zo leek het). We hadden hier overigens een van onze beste onderkomens deze reis, auberge Le Petit Prince, ons getipt door een jongen in Midelt. We voelden ons er als koningen.
Vanuit de woestijn zetten we vervolgens weer koers richting de Atlas voor een bezoek een de Todra en de Dades kloof. De lange weg erheen voerde door een maanlandschap met hier en daar een stoffig dorpje. Ander verkeer was er nauwelijks. De ingangen van de beide kloven werden gekenmerkt door kasbahs en ksour (meervoud van ksar of versterkte vesting) en palmeraies. In de Todra kloof werd weer duidelijk dat het ook hier veel geregend hard (toen wij aankwamen stortregende het eveneens). Vlak voor de ingang van het smalste deel van de kloof – waar de bergwanden 300 meter loodrecht omhoog rijzen - was de weg voor gewone auto’s onbegaanbaar geworden door het hard gestegen waterpeil van de Todra. We konden daardoor niet naar het door ons uitverkoren hotel doorrijden en settelden daarom maar voor een hotelletje bij de ingang van de kloof, die bij slecht weer vooral koud en guur was. De volgende dag scheen gelukkig de zon weer en konden we toch nog even van een wandeling rond de kloof genieten .
De Dades kloof was wat minder spectaculair, maar hier konden we dan wel weer 60 km inrijden, waardoor je wat beter een indruk kreeg van hoe de bergbewoners wonen. En nu zijn we dus in Ouarzazate, waar we nog niet zoveel gedaan hebben omdat Eugenie zich wat ziekjes voelt. Veel is hier overigens ook niet te zien, met uitzondering van de deels gerestaureerde kasbah van Taourirt (oogde van binnen van klinisch) en de filmstudio’s van Atlas studio’s – Marokko’s antwoord op Hollywood -, waar je een rondleiding kon volgen langs enkele sets van films die hier zijn opgenomen zoals The Last Temptation of Christ, Kundun, Asterix, Kingdom of Heaven en The Mummy Returns. Wel grappig om al die – veelal – Egyptische sets te zien van piepschuim en karton, maar het was zeker voor Marokkaanse begrippen sterk overpriced. Morgen duiken we andermaal de woestijn in, dit keer met landcruiser en dromedaris. Nu maar hopen dat het weer en de buik van Eugenie snel verbeteren. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig ziek geweest,
4 November 2008
La bes,
We hebben een week van uitersten achter de rug: zon en regen, warmte en kou, woestijn en bergen, Toyota Landcruiser en Kia Picanto, diarree (Eugenie) en juist niet (Roel). We trapten af met onze driedaagse trip naar de Sahara met een Toyota Landcruiser bestuurd door chauffeur Brahim (20 jaar, 9 broers en zussen, oudste broer 26, vader 47, moeder 40 - doe het rekensommetje en say no more). Eugenie voelde zich na twee dagen op baguettes en water leven weer redelijk hersteld van haar onrustige buik en het weer was perfect, dus leek niets een mooie driedaagse in de weg te staan. Dag 1 begon ook goed: een mooie route door de uitlopers van het Sarhro gebergte en de Draa vallei met zijn vele palmeraie en vervallen kasbahs bracht ons naar de zogeheten Hamada of steenwoestijn in het oosten van Marokko.
De lange rit werd onder meer onderbroken door een bezoek aan het plaatsje Tamegroute, van oudsher een religieus centrum en een van de vele stops op de vroegere karavaanroutes en nu vooral bekend om de eeuwenoude koranbibliotheek, met teksten die teruggaan tot de dertiende eeuw. Na een rondleiding door het dorp dat bestaat uit enkele onderling verbonden ksour (wat een stelsel van zeer donkere, maar koele gangen en steegjes oplevert) en een onvermijdelijke stop bij de plaatselijke pottenbakkerij (waar we voor het eerst in drie weken een heuze toeristische aankoop deden). Daarna ging het richting het tentenkamp bij de zogeheten ‘Duinen van de Joden’ vlakbij het M’hamid, letterlijk het einde van de verharde weg.
Gezien de stevige prijs die we hadden betaald voor onze woestijndriedaagse viel het onderkomen wat tegen. Oke, voor het eerst deze reis hadden we dan iets van een avondprogramma (met het onvermijdelijke verzoek ook wat eigen floklore ten gehore te brengen – de Polen deden hun best, de Nederlanders weerden zich dapper met onder meer Zie ginds komt de stoomboot, Poesie Mauw en Kortjakje, de Spanjaarde weigerden), maar de ons toegewezen nomadentent had veel weg van een gatenkaas. Wind en zand hadden dan ook vrij spel de tent binnen te dringen. Dat de nacht wat onrustig werd, was echter vooral het gevolg van Eugenie’s buik die weer begon tegen te spartelen. En erger dan de dagen ervoor. Niet erg prettig met alleen een toilettent met hurktoilet in de buurt.
Na de volgende ochtend eerst nog wel de geboekte omloop rond de duinen op de dromedaris te hebben gemaakt, besloten we terug te keren omdat Eugenie zich steeds slechter ging voelen. De duinen van Erg Chigaga (het uiteindelijke doel van de woestijntrip) zullen het daarom zonder onze voetstappen moeten doen. Jammer, maar helaas. Na een bezoek van dokter Samir, die twee dagen bedrust en een flinke lading medicijnen voorschreef, konden we de reis weer voortzetten. Gelukkig ook voor Roel, want Ouarzazate is een weinig inspirerende plaats, een toeristenstad zonder ziel. Omdat een eigen auto ons goed was bevallen (Marokko is een land bij uitstek voor een autovakantie – redelijk goede wegen en veelal zeer weinig verkeer), huurden we andermaal een auto, een Kia Picanto dit keer, een koekblik met verrassend veel beenruimte.
Eerst toerden we naar het vlakbij Ouarzazate gelegen kasbah van Ait Benhaddou. Mede dankzij de filmindustrie (films als Lawrence of Arabia en Gladiator werden er opgenomen) en Unesco is dit de grootste en best gerestaureerde kasbah van Marokko. Toch wonen er nog maar 17 gezinnen. De rest van de bewoners woont inmiddels in een dorp aan de overkant van de rivier. Het onderhouden van een kasbah of ksar kost dan ook veel moeite. Ze zijn namelijk gebouwd van een mengsel van stro en leem. Onder invloed van weer en wind verpieteren de bouwsels tot hun oorspronkelijke grondstoffen wanneer ze niet regelmatig worden onderhouden. De kasbah van Ait Benhaddou was echter nog altijd imposant ook al sprankelde het door het steeds zwaarder wordende wolkendek minder dan we op foto’s gezien hadden.
Het was echter slechts een voorbode van het slechte weer dat ons te wachten stond. Onder loodgrijze luchten zetten we koers richting Taroudannt. Al snel begon het te regenen, en steeds heftiger te regenen. Op sommige plekken raakte de weg overspoeld, maar onze Picanto ploegde zich er dapper doorheen, maar zo’n 40 km voor Taroudannt moesten we dan toch omkeren. Een brug bleek compleet in bezit genomen door een kolkende, roodbruine watermassa. Dat betekende 30 km terugrijden en een andere weg nemen. Toen we vanaf deze weg de afslag Taroudannt namen wachtte ons na een paar kilometer een tweede onaangename verrassing; weer bleek een brug onbegaanbaar (die moeten ze toch echt wat hoger gaan maken in Marokko). Gelukkig bleek een derde brug (wel op Delta-hoogte) door onze Kia te nemen en bereikten we alsnog Taroudannt.
Hier was het nog een hele kunst om met dat slechte weer in de medina de juiste weg te vinden, maar ook hier gold driemaal is scheepsrecht. Alle moeite om Taroudannt te bereiken was vanwege de 5 km lange ommuring van de stad. Wij hadden begrepen dat je daar helemaal overheen kon wandelen. Dit bleek teleurstellend genoeg niet het geval. Je kon er omheen wandelen. Veel minder spannend. Omdat Taroudannt verder niet heel interessant was (al zag het er de volgende ochtend bij zonlicht alweer een stuk aardiger uit) waren we al vroeg op weg naar onze volgende bestemming, Tafraoute, een dorpje in de anti-Atlas.
Net voor de buien uit reden we door een imposant berglandschap, waar je soms een stap terug in de tijd zette. Wanneer we met onze auto passeerden zagen we regelmatig hoe vrouwen het gezicht afwendden of hun sluier dieper over het gelaat trokken. Net voor Tafraoute haalde het miezerige weer ons weer in, waardoor we niet echt konden zien hoe mooi het tussen de rotsen genesteld lag. Veel was er verder niet te doen. Dat merkte je ook aan de locals. Anders valt het toch niet te verklaren dat je met z’n allen naar een liveverslag gaat kijken van een voor lege tribunes gespeelde voetbalwedstrijd tussen Noord-Korea en de Verenigde Arabische Emiraten. Zo voetbalgek kan toch niemand zijn?
Nu zitten we in de badplaats Agadir en schijnt gelukkig de zon weer. We hebben onze intrek genomen in een beach club achtig geheel op basis van half pension. Voor het echte vakantiegevoel hebben we een appartement met een mooi uitzicht op zee en de baai van Agadir. Het heeft hier niet veel met Marokko van doen. Je kan net zo goed op de Canarische Eilanden of aan de Costa Blanca kunnen zitten. De enige attractie is een vervallen kasbah. Met de nadruk op vervallen, van ons mag het de naam kasbah al niet eens meer dragen, maar ironisch genoeg is het waarschijnlijk de meest bezochte kasbah van Marokko.
Maar we zijn hier dan ook vooral voor wat zon en uitrusten van de reis. En dat kan hier perfect. Nog een week (met nog een bezoek aan Essaouira en afsluitend shoppen in Marrakesh) en dan is deze reis weer voorbij. Als we weer thuis zijn laten we nog wel even weten hoe de laaste dagen zijn geweest. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig weer thuis, 13 November 2008
Moi,
Helaas, helaas (voor ons), we zijn weer thuis. De laatste week was te snel voorbij, ook al hebben we niet zo veel meer gedaan. Dat komt vooral omdat we vijf dagen in Agadir op onze luie reet hebben gelegen bij het zwembad van ons hotel. De enige inspanning bestond uit wat wandelingen langs het strand of de gang naar het ontbijt- dan wel avondbuffet. Half pension boeken was namelijk verplicht om in de Al Moggar Garden Beach Club te mogen verblijven. Dat wilden we eigenlijk niet omdat we slechte recensies hadden gelezen over het eten daar, maar ja, Eugenie was verliefd geworden op het appartement met zeezicht dat ons werd aangeboden en dus moesten we het eten maar slikken.
Het bleek achteraf overigens mee te vallen, al was het menu na de eerste veelbelovende Marokkaanse thema-avond toch vooral op de toeristische middenmoot gericht en bleef de lokale flavour beperkt. Een rondgang langs de restaurants langs het strand leerde ons overigens dat dit eerder regel dan uitzondering is in Agadir. En wilde je wel echte Marokkaanse gerechten dan hing daar steevast een prijskaartje aan. Zo kwamen we voor een kommetje Harira (Marokkaanse soep, erg lekker) opeens prijzen tegen van 39 dirham, waar we eerder meestal circa 5 dirham en nooit meer dan 10 dirham hoefden af te rekenen. Dat is de prijs van het massatoerisme zullen we maar denken .
Vanuit Agadir gingen we met de bus naar het 180 km noordelijker gelegen Essaouira, de zuidelijke tegenhanger van Asilah dat we eerder deze reis bezochten. Ook hier weer fotogenieke blauwwitte huizen langs een stevige kademuur aan de kust, maar dan met dit verschil dat de medina met veel toeristenwinkeltjes en galerietjes (en veel meer toeristen) een stuk levendiger was. Voor het eerst werd de bus ook eens opgewacht door iemand met een visitekaartje van een hotel, in dit geval een eenvoudige riad, waar we meteen ook zijn gebleven. Achteraf hadden we een dag eerder uit Agadir moeten vertrekken om ontspannen van de relaxte sfeer van Essaouira te kunnen genieten, want we vonden het toch een van de leukere bestemmingen in Marokko.
Een laatste busrit bracht ons weer naar het vertrekpunt van onze vakantie, Marrakesh. Daar hebben we ons eindelijk overgegeven aan het inslaan van souvenirs. De lokale handelaars staan bekend als de stevigste onderhandelaars van het land. Of we te veel h ebben betaald? Who knows. We hebben zelf het idee dat we de gewenste goodies voor een redelijk prijs hebben kunnen verwerven. En er bleef net genoeg geld over om de taxi naar het vliegveld te kunnen betalen……
Eugenie en Roel
In 2008 zoeken we het dichter bij huis. Op 7 oktober 2008 vliegen we naar Marokko toe.
We vertrekken bijna, 2 October 2008
Na drukke en inspannende werkbezigheden is het dan bijna zover:
Over 4 dagen vertrekken we naar Marokko. Dinsdag 7 oktober om 15.30 vertrekken we vanaf airport Dusseldorf Weeze met Ryanair naar Marrakech. We landen daar om 17.05. Als het goed is staat er dan iemand om ons op te halen en ons te vervoeren naar ons eerste onderkomen.
De eerste 3 overnachtingen in Marrakech hebben we alvast geboekt in Riad Miski.
Zie ook: http://www.riadmiski-marrakech.com/
Het ziet er sprookjesachtig uit en nederland zal dan heel snel heel ver weg lijken…..
Bovendien passen sores, stress en toestanden niet in de rugzak! Blijft allemaal mooi in Nederland achter!
Verder is er weinig van te voren geregeld alleen een 4 wheel drive tocht door de woestijn.
De planning van onze reis ziet er als volgt uit:
07/10 Dsseldorf – Marrakech
08/10 Marrakech
09/10 Marrakech
11/10 Marrakech Casablanca
12/10 Casablanca Rabat
13/10 Rabat Asilah
14/10 Asilah
15/10 Asilah Tetouan
16/10 Tetouan Chefchaouen
17/10 Chefchaouen (Rifgebergte)
18/10 Chefchaouen Meknes
19/10 Meknes
20/10 Meknes (Volubulis/Moulay Idriss)
21/10 Meknes – Fes
22/10 Fes
23/10 Fes Er Rachidia (auto)
24/10 Er Rachidia Merzouga/Erg Chebbi (auto)
25/10 Merzouga Todra kloof (auto)
26/10 Todra kloof Dads kloof (auto)
27/10 Dads kloof Skoura – Ouerzazate (auto)
28/10 Ouerzazate (Ait Benhaddou)
29/10 Ouerzazate Tamegroute – Zagora (jeep)
30/10 Zagora MHamid Erg Chigaga (jeep)
31/10 MHamid Ouerzazate (jeep)
01/11 Ouerzazate Taroudant
02/11 Taroudant Agadir
03/11 Agadir
04/11 Agadir
05/11 Agadir
06/11 Agadir
07/11 Agadir
08/11 Agadir Essaouira
09/11 Essaouira
10/11 Essaouira Marrakech
11/11 Marrakech – Dsseldorf
Maar van deze planning kunnen we natuurlijk altijd afwijken.
Natuurlijk zullen we proberen af en toe verslag te doen van onze reis………
Dus kom nog eens bij ons langs.
On my way, 6 October 2008
De laatste werkdag zit er voor ons beide op! Roel is nog even last minute naar manuele therapie om zich te laten kraken. Eugenie moet haar schoenen morgen nog bij de schoenmaker ophalen. Maar daarna gaat het toch echt gebeuren!! Een meer dan welkome reis.
Eugenie had vandaag maar 1 nummer in haar hoofd, zo toepasselijk ……Phil Collins, On my way. Het zorgde in ieder geval voor voldoende happy feelings om dit laatste dagje door te komen.
On my way
Tell everybody I’m on my way
New friends and new places to see
With blue skies ahead, yes I’m on my way
And theres no where else I’d rather be
Tell everybody I’m on my way
And I’m loving every step I take
With the sun beating down, yes I’m on my way
And I can’t keep this smile off my face
Cause theres nothing like, seeing each other again
No matter what the distance between
And the stories that we tell, will make you smile
Or really lifts my heart
So tell’em I’m on my way
New friends and new places to see
And to sleep under the stars and could ask for more
With the moon keeping watch over me
Not the snow not the rain, can change my mind
The sun will come out, wait and see
And the feeling of the wind
In your face can lift your heart
Oh… theres no where I’d rather be
Cause I’m on my way now
Well and true
I’m my way there
I’m on my way now(x3)
Tell everybody I’m on my way
I just can’t wait to be there
With blue skies ahead, yes I’m on my way
And nothing but good times to share
So tell everybody I’m on my way
And I just can’t wait to be home
With the sun beating down yes I’m on my way
And nothing but good times to show
I’m on my way
Yes, I’m on my way
Doeg allemaal, morgen zijn we ON OUR WAY en zitten we al in warm Marrakech in de sprookjesachtige Riad Miski!
Gezellig naar Marokko, 13 October 2008
Es salaam aleikum,
Inmiddels een week in Marokko, dus hoog tijd voor een bericht. Wordt een hele klus met een afwijkend toetsenbord dat inmiddels al een eerste poging om een verslag in te tikken in rook heeft doen opgaan. Tweede poging dus. Vorige week dinsdag met Ryanair vanaf Dusseldorf-Weeze naar Marrakesh gevlogen. Spotgoedkoop en dat merkte je: een vliegende bus met Ikea-interieur. Het contrast met ons eerste onderkomen was dan ook groot.
We hadden via internet Riad Miski geboekt, waarin we meteen in Marokkaanse sferen vertoefden en de eerste glaasjes mintthee achterover konden slaan (niet te zuipen trouwens, maar weigeren is onbeleefd). Een riad is een tradioneel huis rond een binnentuin. Ons exemplaar was na een jarenlange renovatie pas een jaar open. Een goed begin dus. Enig nadeeltje: de riad lag in de medina (oude binnen stad) midden tussen een groot aantal moskees. Tijdens de oproep voor het gebed leverde dat een kakefonie van muezzins op die er een wedstrijdje van leken te maken wie de meeste gelovigen naar de moskee kon lokken. De locatie had echter ook een voordeel: we zaten op slechts tien minuten lopen van het Djemaa el Fna, wellicht een van de beroemdste pleinen ter wereld. Overdag is het er op zich niet zo bijzonder, maar na zonsondergang komt het tot leven met eetstalletjes (goed te eten!), verhalenvertellers, muzikanten, handlezeressen, slangenbezweerders en ander volksvermaak. Erg leuk.
Daarnaast hebben we verschillende al dan niet geruineerde paleizen en een medersa (koranschool) bezocht en geprobeerd onze weg te vinden in de souks, een kunst op zich met al die kleine straatjes en steegjes die kriskras door elkaar heenlopen. Gelukkig vonden we onze riad steeds zonder problemen terug. De souks waren trouwens wel erg toeristisch en een ware kwelling voor Eugenie die al zo veel leuke hebbedingen zag maar de hand nog op de knip moest houden opdat we niet meteen vanaf het begin al met een overvolle rugzak zouden hoeven rondreizen. Meest opvallende souvenir voor de kids: een treintje met voorop Osama bin Laden en achterop George W. met een geweer. De dagen in Marrakesh sloten we steeds af op het dakterras van onze riad, met een pot muntthee binnen handbereik. Wat dan weer een kwelling was voor theehater Roel.
Na twee dagen Marrakesh stapten we in de trein naar de hoofdstad van Marokko, Rabat, dat toeristen niet echt veel te bieden heeft, maar wel een aardige Kasbah (fortificatie) met huisjes in Andalusische stijl heeft. Vanuit Rabat maakten we met de trein ook een uitstapje naar Casablanca om de Hassan II Moskee te bezoeken. Deze in 1993 gereed gekomen moskee is met plaats voor ruim 100.000 gelovigen de op twee na grootste moskee ter wereld en is als enige moskee in Marokko ook toegankelijk voor niet muselmannen en -vrouwen. Dat zal wel zijn om de moskee af te kunnen betalen. Het verjaardagscadeautje voor de 60ste verjaardag van de toenmalige koning – inderdaad Hassan II – kostte namelijk een lieve duit: meer dan een half miljard dollar, grotendeels opgebracht via een ‘vrijwillige’ belasting. Maar dan heb je ook wat: grote kroonluchters, marmer zover het oog reikt, kunstig bewerkt stucco, cederhout en zellij, een beweegbaar plafond en vloerverwarming! De knieen zouden eens koud kunnen worden in de winter.
Momenteel bevinden we ons in Asilah, aan de noordwestkust van Marokko, een kilometer of 50 onder Tanger. In de zomer is dit een druk bezocht oord voor vakantievierende in Europa woonachtige Marokkanen, maar nu is het er vrij rustig. Wel komen er nu erg veel Spanjaarden, zo veel dat je in eerste instantie niet in Frans of Engels wordt aangesproken, maar in het Spaans, zelfs door bedelaars! De gerestaureerde medina met z’n witte huisjes is echter erg fotogeniek en het is een lekkere plek om even te relaxen. En dat is wat we de afgelopen 24 uur dan ook gedaan hebben: rondhangen en niets doen, de favoriete bezigheid ook van veel locals. Nu maar weer op zoek naar een terrasje voor couscous of tajine (we hebben er nog geen genoeg van) en dan morgen – na een week redelijk comfortabel treinen – de eerste busrit. Kijken hoe dat bevalt. Maar dat een volgende keer. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig op z’n Spaans, 21 October 2008
Ola,
Het klinkt misschien een beetje raar om zo te beginnen, maar in het noorden van Marokko heb je soms meer aan een beetje kennis van de Spaanse taal (die we nauwelijks hebben), dan aan beheersing van de Franse taal (waarin Roel zich enigszins kan redden). Dat heeft te maken met het feit dat het noordelijkste deel van Marokko in de eerste helft van de twintigste eeuw Spaans protectoraat was. Dat konden we eerder al merken in Asilah en was nog meer speurbaar in Tetouan en Chefchaouen, onze eerstvolgende reisdoelen.
Vooral de stad Tetouan – van 1912-1956 hoofdstad van het Spaans Protectoraat – draagt de nodige Spaanse sporen, ook al omdat in de eeuwen ervoor veel Spaanjaarden naar deze regio migreerden (nu is dat duidelijk anders..). Persoonlijk waren we niet erg onder de indruk van Tetouan, ook al staat de medina met z’n vele kruip-door-sluip-door steegjes op de werelderfgoedlijst van Unesco. Omdat de stad geen deel uitmaakt van de georganiseerde toeristenroutes en het aantal toeristen (afgezien van Spanjaarden) gering was, werden we erg vaak lastig gevallen door ‘hustlers’. Misschien dat dit mede ons oordeel vertroebelt.
Waarschijnlijk zullen we ons Tetouan vooral herinneren vanwege de erg lekkere couscous die we daar hebben gegeten, de lekkerste en meest royale tot nu toe. Prijzen aan de onderzijde van de culinaire markt blijken in Marokko weinig te varieren – zes tot tien euro voor twee personen -, kwaliteit en porties echter wel. Een eetgelegenheid kiezen blijft dus een gok (die in 9 van de 10 gevallen overigens wel OK uitpakt en soms zelfs zeer goed). Duurder uit eten gaan maakt over het algemeen niet uit, hebben we ook al ervaren. Twee tot drie keer meer betalen levert je alleen een luxere ambiance en hooguit wat meer variatie op de menukaart op, maar dat is het dan ook.
Vanaf Tetouan was het slechts anderhalf uur bussen naar Chefchaouen, een stadje in het Rif-gebergte, waar de kleur blauw erg dominant aanwezig was. Wie hier een hekel heeft aan de kleur blauw heeft een probleem: deuren, kozijnen, muren en soms ook straten en trappen waren in diverse gradaties voorzien van een blauwe verflaag. Leuk om tussen door te slenteren en wat unikleurige foto’s te maken. Omdat de straatjes en steegjes van de medina vaak steil omhoog en omlaag liepen kregen de kuiten en quadriceps tegelijk een aardige workout. Gelukkig belandde je meestal weer op het gezellige pleintje met terrasjes in het centrum van de medina, die een aangename afwisseling vormden op de gebruikelijke mannenterrassen waarvan Marokko vergeven is.
Om de beenspieren wat extra te prikkelen hebben we nog een wandeling van een paar uurtjes gemaakt door de heuvels rond Chefchaouen. Onderweg toonde Roel een oud vrouwtje zijn meest behulpzame kant door bladeren uit de bomen te plukken voor haar hongerige geiten. Roel kon immers veel hoger reiken dan het vrouwtje. Ze bedankte vriendelijk, maar liet nog wel even zien zijn hulp niet nodig te hebben door even later een boom in te klimmen op zoek naar sappiger blaadjes. Taai volk, die Rif-bewoners. Wij eindigden uiteraard weer op het terras. Dat gebeurt deze reis overigens vaker dan we gewend zijn. Enerzijds omdat het reizen soepel verloopt, anderzijds omdat we veelal eerder uitgekeken zijn dan bij onze reizen in Zuidoost-Azie normaal is. Waar het aan ligt?????? Maar wie weet verandert dit nog. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig in de koningssteden, 21 October 2008
La bes (hoi),
Groeten uit Fes, de grootste nog ‘levende’ middeleeuwse stad van de islamitische wereld. In Fes el-Bali (oud Fes) dat in al z’n oudheid en met 250.000 inwoners in al z’n voegen kraakt, waan je je soms in de middeleeuwen (vooral als je van de toeristische hoofdaders afwijkt en prompt verdwaalt in de wirwar van steegjes). Van de vier koningssteden (Marrakesh, Rabat, Meknes en Fes) heeft Fes de toerist dan ook het meeste te bieden, al blijft het aantal gebouwen waar je binnen kunt kijken ook hier erg beperkt. Wat dat betreft blijft hier veel toeristisch potentieel liggen. Het blijft behelpen met een paar medersa’s (wel mooi hoor!), enkele matig interessante musea, de gebruikelijke markten (met nieuw op de vleesafdeling: kameel) en af en toe een inkijkje in een moskee. Wat jammer toch dat je daar niet naar binnen mag. Het is helaas niet anders (met dank aan de Fransen die het tijdens hun protectoraatschap nodig vonden om de boel te vernielen).
Voor het eerst deze trip hadden we ook eens een lokale gids ingehuurd. Veel voegde dat overigens niet toe. Hoewel de beste man veertig jaar in de medina had gewoond debiteerde hij weinig meer wijsheden dan er in de (over het algemeen toch redelijk globale) Lonely Planet te lezen viel. De bordjes van de gepijlde routes door de medina gaven vaak meer informatie. Je kwam alleen wat sneller op de plekken die je wilde zien (al brachten ook hier de bordjes weer toeristische hulp – en anders kon je altijd nog achter een van de talrijke, ook veel Nederlandse, toergroepen aanslenteren). Maar ja, als er een ding is waar we voldoende van hebben, dan is dat tijd. Geeft niet: is er nu voldoende tijd om de weblog weer eens bij te werken.
Voor Fes brachten we nog een bezoek aan het vlakbij gelegen Meknes, dat we na een lange busdag in twee etappes bereikten. De eerste etappe van Chefchaouen naar Fes (bleek voor ons het handigst wilden we ‘s morgens vertrekken) nam bijna vijf uur in beslag. De eerste paar bustochten – Asilah-Tetouan via Tanger en Tetouan-Chefchaouen – waren redelijk goed bevallen, niet te lang en voldoende beenruimte, maar ondanks twee lange pauzes stapten we nu als een paar gebraden kippen uit de bus. Marokkanen houden blijkbaar niet zo van ventilatie. Mechanische ventilatie ontbreekt sowieso en de raampjes worden bij voorkeur gesloten gehouden. Terwijl wij ons het pleuris zweetten luidde de dresscode voor de gemiddelde busreiziger niet zelden t-shirt-overhemd-trui-jas. De enige concessie aan de hammamtemperaturen vormde hooguit het uittrekken van de jas. En dan toch niet zweten he! Hittebestendig die Marokkanen.
Het valt toch al op hoeveel kleren de meeste mensen aan hebben. Over het algemeen is het weer goed: temperaturen varierend van 23-28 graden Celsius en zonnig. Toch lopen ze hier veelal gekleed alsof het al diep in de herfst is. Maar goed, Meknes dus, waarvan de medina net als in Fes op de werelderfgoedlijst van Unesco staat. Hier begonnen we de eerste serieuze tekenen van medinamoeheid te vertonen. Ook hier weer een medersa, een monumentale stadspoort, een mausoleum, een mellah (joodse wijk) en veel nauwe straatjes. Tijd dus om eens de supertoerist uit te hangen en een ritje te maken met een caleche (paard met koets). Vanuit Meknes huurden we tevens een grand taxi (dit zijn bijna altijd Mercedessen uit de jaren zeventig en tachtig) om de ruines van de tweeduizend jaar oude Romeinse nederzetting Volubilis (ook weer Unesco) en de heilige stad Moulay Idriss te bezoeken.
Dat was weer eens wat anders, ook qua weer – het was grijs, miezerig en winderig (we konden zelfs even de winterjas aan). Volubilis was ooit een van de verste buitenposten van het Romeinse Rijk, al is er niet super veel van overgebleven. Toch was het nog genoeg om er twee uurtjes rond te banjeren en de fantasie de vrije loop te laten gaan. Opvallend waren de soms zeer goed bewaarde mozaiekvloeren, die ook nu nog gewoon aan weer en wind liggen blootgesteld. De raison d’etre van het op een steenworp afstand gelegen Moulay Idriss – het mausoleum van de gelijknamige heilige – was voor ons niet-moslims helaas niet toegankelijk en dus bleef het bij sfeer snuiven en een lange zoektocht naar een plek met uitzicht op het heiligdom dat veel pelgrims trekt. Want vijf keer een pelgrimage naar Moulay Idriss staat gelijk aan de haj naar Mekka (en is wel zo budgetvriendelijk..).
Vanaf morgen hebben we zes dagen de beschikking over een auto en zullen we onder meer richting de Hoge Atlas en de Sahara rijden. De weersvoorspellingen duidden op een lichte regenkans als we richting woestijn rijden. Dat zou toch wat zijn: regen in de woestijn. Maar hopen dat dit niet het geval is. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig in de Dacia, 27 October 2008
Salaam,
We hebben net onze auto ingeleverd, tijd dus om verslag te doen van de reisetappe per voiture – een Dacia Logan (een Roemeens stuk blik ‘by Renault’). We hebben zes dagen met zeer wis selende omstandigheden achter de rug. Van grijs, somber en regenachtig tot zeer warm en zonovergoten. Niet zelden begonnen we de dag met vier lagen kleding aan om dan te eindigen in t-shirt – of omgekeerd. Gelukkig hebben we de dans ontsprongen in Noord-Marokko. We lazen gisteren in de krant dat hier door hevig noodweer dertien doden waren gevallen. Voor vandaag gold voor een groot deel van het land een weerswaarschuwing, ook voor Ouarzazat e, waar we nu zijn. En naar buiten kijkend belooft het inderdaad niet veel goeds.
Dag 1 was weertechnisch de minste dag van de reis tot nu toe. Berber (inwoner van Marokko) betekent volgens ons gewoon brrbrr. Het koude, grijze weer paste wel een beetje bij de eerste stop die we maakten, Ifrane. Dit kleine, aangeharkte universiteitsstadje voor de ‘rich and famous’ leek regelrecht vanuit de Alpen in Marokko te zijn getransplanteerd. Een vervreemdende ervaring, zeker als je daar alle veiligheidsmensen die er rondliepen bij in beschouwing neemt. Daarna maakten we een tour over weinig bereden en soms slechte wegen door de woeste bergen van de Midden-Atlas om via een grote omweg – en soms door zeer dichte mist – over hoogvlaktes naar het op 1500 meter hoogte gelegen Midelt te rijden voor een kille overnachting. Op foto’s leek het een mooie omgeving, maar nu maakte het vooral een naargeestige indruk.
Dag twee begon volgens hetzelfde stramien, maar naarmate we afdaalden richting de woestijn in het oosten van Marokko werd het warmer en brak de zon door. Het landschap bestond onder meer uit diep in de rode bergen uitgesleten canyons en uitgestrekte palmeraies (palmgaarden) uiteindelijk langzaam maar zeker overgaand in de stenige rafelranden van de woestijn. Hier was te zien dat het de afgelopen dagen flink geregend had, getuige de vele grote plassen water die door de harde bodem maar moeilijk wegzakten. Terwijl we langzaam maar zeker aan de rand van de bewoonbare wereld terecht kwamen, slaagde Roel er in ondanks het onderhouden van een ‘vitesse touristique’ in om door de politie staande te worden gehouden wegens te hard rijden. De lasergun wees 56 km/uur aan waar 40 km/uur de toegestane snelheid was binnen de ‘ secteur urbain’ van Rissani. De agent streek na Roels verontschuldigingen echter over zijn hart en liet ons ontsnappen, als we maar ‘doucement’ reden. Pfff. Dat scheelde weer 400 Dirham (circa 36 euro).
Doel van de reis op dag twee waren de 160 meter hoge zandduinen van Erg Chebbi bij het plaatsje Merzouga, onze eerste kennismaking met de Sahara deze reis. De volgend ochtend stonden we om vijf uur op en maakten we een vooral voor Eugenie erg zware klim naar de top van een van de duinen. Deze inspanning werd echter beloond met een groots uitzicht bij opkomende zon over een zee van zandduinen. Het viel trouwens nog niet mee om in het donker de kortste weg naar de grote duinen te vinden. De weg terug naar ons onderkomen was echter weer heel eenvoudig; gewoon onze voetstappen in het zand terug volgen. En wat bleek? We waren amper omgelopen (zo leek het). We hadden hier overigens een van onze beste onderkomens deze reis, auberge Le Petit Prince, ons getipt door een jongen in Midelt. We voelden ons er als koningen.
Vanuit de woestijn zetten we vervolgens weer koers richting de Atlas voor een bezoek een de Todra en de Dades kloof. De lange weg erheen voerde door een maanlandschap met hier en daar een stoffig dorpje. Ander verkeer was er nauwelijks. De ingangen van de beide kloven werden gekenmerkt door kasbahs en ksour (meervoud van ksar of versterkte vesting) en palmeraies. In de Todra kloof werd weer duidelijk dat het ook hier veel geregend hard (toen wij aankwamen stortregende het eveneens). Vlak voor de ingang van het smalste deel van de kloof – waar de bergwanden 300 meter loodrecht omhoog rijzen - was de weg voor gewone auto’s onbegaanbaar geworden door het hard gestegen waterpeil van de Todra. We konden daardoor niet naar het door ons uitverkoren hotel doorrijden en settelden daarom maar voor een hotelletje bij de ingang van de kloof, die bij slecht weer vooral koud en guur was. De volgende dag scheen gelukkig de zon weer en konden we toch nog even van een wandeling rond de kloof genieten .
De Dades kloof was wat minder spectaculair, maar hier konden we dan wel weer 60 km inrijden, waardoor je wat beter een indruk kreeg van hoe de bergbewoners wonen. En nu zijn we dus in Ouarzazate, waar we nog niet zoveel gedaan hebben omdat Eugenie zich wat ziekjes voelt. Veel is hier overigens ook niet te zien, met uitzondering van de deels gerestaureerde kasbah van Taourirt (oogde van binnen van klinisch) en de filmstudio’s van Atlas studio’s – Marokko’s antwoord op Hollywood -, waar je een rondleiding kon volgen langs enkele sets van films die hier zijn opgenomen zoals The Last Temptation of Christ, Kundun, Asterix, Kingdom of Heaven en The Mummy Returns. Wel grappig om al die – veelal – Egyptische sets te zien van piepschuim en karton, maar het was zeker voor Marokkaanse begrippen sterk overpriced. Morgen duiken we andermaal de woestijn in, dit keer met landcruiser en dromedaris. Nu maar hopen dat het weer en de buik van Eugenie snel verbeteren. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig ziek geweest,
4 November 2008
La bes,
We hebben een week van uitersten achter de rug: zon en regen, warmte en kou, woestijn en bergen, Toyota Landcruiser en Kia Picanto, diarree (Eugenie) en juist niet (Roel). We trapten af met onze driedaagse trip naar de Sahara met een Toyota Landcruiser bestuurd door chauffeur Brahim (20 jaar, 9 broers en zussen, oudste broer 26, vader 47, moeder 40 - doe het rekensommetje en say no more). Eugenie voelde zich na twee dagen op baguettes en water leven weer redelijk hersteld van haar onrustige buik en het weer was perfect, dus leek niets een mooie driedaagse in de weg te staan. Dag 1 begon ook goed: een mooie route door de uitlopers van het Sarhro gebergte en de Draa vallei met zijn vele palmeraie en vervallen kasbahs bracht ons naar de zogeheten Hamada of steenwoestijn in het oosten van Marokko.
De lange rit werd onder meer onderbroken door een bezoek aan het plaatsje Tamegroute, van oudsher een religieus centrum en een van de vele stops op de vroegere karavaanroutes en nu vooral bekend om de eeuwenoude koranbibliotheek, met teksten die teruggaan tot de dertiende eeuw. Na een rondleiding door het dorp dat bestaat uit enkele onderling verbonden ksour (wat een stelsel van zeer donkere, maar koele gangen en steegjes oplevert) en een onvermijdelijke stop bij de plaatselijke pottenbakkerij (waar we voor het eerst in drie weken een heuze toeristische aankoop deden). Daarna ging het richting het tentenkamp bij de zogeheten ‘Duinen van de Joden’ vlakbij het M’hamid, letterlijk het einde van de verharde weg.
Gezien de stevige prijs die we hadden betaald voor onze woestijndriedaagse viel het onderkomen wat tegen. Oke, voor het eerst deze reis hadden we dan iets van een avondprogramma (met het onvermijdelijke verzoek ook wat eigen floklore ten gehore te brengen – de Polen deden hun best, de Nederlanders weerden zich dapper met onder meer Zie ginds komt de stoomboot, Poesie Mauw en Kortjakje, de Spanjaarde weigerden), maar de ons toegewezen nomadentent had veel weg van een gatenkaas. Wind en zand hadden dan ook vrij spel de tent binnen te dringen. Dat de nacht wat onrustig werd, was echter vooral het gevolg van Eugenie’s buik die weer begon tegen te spartelen. En erger dan de dagen ervoor. Niet erg prettig met alleen een toilettent met hurktoilet in de buurt.
Na de volgende ochtend eerst nog wel de geboekte omloop rond de duinen op de dromedaris te hebben gemaakt, besloten we terug te keren omdat Eugenie zich steeds slechter ging voelen. De duinen van Erg Chigaga (het uiteindelijke doel van de woestijntrip) zullen het daarom zonder onze voetstappen moeten doen. Jammer, maar helaas. Na een bezoek van dokter Samir, die twee dagen bedrust en een flinke lading medicijnen voorschreef, konden we de reis weer voortzetten. Gelukkig ook voor Roel, want Ouarzazate is een weinig inspirerende plaats, een toeristenstad zonder ziel. Omdat een eigen auto ons goed was bevallen (Marokko is een land bij uitstek voor een autovakantie – redelijk goede wegen en veelal zeer weinig verkeer), huurden we andermaal een auto, een Kia Picanto dit keer, een koekblik met verrassend veel beenruimte.
Eerst toerden we naar het vlakbij Ouarzazate gelegen kasbah van Ait Benhaddou. Mede dankzij de filmindustrie (films als Lawrence of Arabia en Gladiator werden er opgenomen) en Unesco is dit de grootste en best gerestaureerde kasbah van Marokko. Toch wonen er nog maar 17 gezinnen. De rest van de bewoners woont inmiddels in een dorp aan de overkant van de rivier. Het onderhouden van een kasbah of ksar kost dan ook veel moeite. Ze zijn namelijk gebouwd van een mengsel van stro en leem. Onder invloed van weer en wind verpieteren de bouwsels tot hun oorspronkelijke grondstoffen wanneer ze niet regelmatig worden onderhouden. De kasbah van Ait Benhaddou was echter nog altijd imposant ook al sprankelde het door het steeds zwaarder wordende wolkendek minder dan we op foto’s gezien hadden.
Het was echter slechts een voorbode van het slechte weer dat ons te wachten stond. Onder loodgrijze luchten zetten we koers richting Taroudannt. Al snel begon het te regenen, en steeds heftiger te regenen. Op sommige plekken raakte de weg overspoeld, maar onze Picanto ploegde zich er dapper doorheen, maar zo’n 40 km voor Taroudannt moesten we dan toch omkeren. Een brug bleek compleet in bezit genomen door een kolkende, roodbruine watermassa. Dat betekende 30 km terugrijden en een andere weg nemen. Toen we vanaf deze weg de afslag Taroudannt namen wachtte ons na een paar kilometer een tweede onaangename verrassing; weer bleek een brug onbegaanbaar (die moeten ze toch echt wat hoger gaan maken in Marokko). Gelukkig bleek een derde brug (wel op Delta-hoogte) door onze Kia te nemen en bereikten we alsnog Taroudannt.
Hier was het nog een hele kunst om met dat slechte weer in de medina de juiste weg te vinden, maar ook hier gold driemaal is scheepsrecht. Alle moeite om Taroudannt te bereiken was vanwege de 5 km lange ommuring van de stad. Wij hadden begrepen dat je daar helemaal overheen kon wandelen. Dit bleek teleurstellend genoeg niet het geval. Je kon er omheen wandelen. Veel minder spannend. Omdat Taroudannt verder niet heel interessant was (al zag het er de volgende ochtend bij zonlicht alweer een stuk aardiger uit) waren we al vroeg op weg naar onze volgende bestemming, Tafraoute, een dorpje in de anti-Atlas.
Net voor de buien uit reden we door een imposant berglandschap, waar je soms een stap terug in de tijd zette. Wanneer we met onze auto passeerden zagen we regelmatig hoe vrouwen het gezicht afwendden of hun sluier dieper over het gelaat trokken. Net voor Tafraoute haalde het miezerige weer ons weer in, waardoor we niet echt konden zien hoe mooi het tussen de rotsen genesteld lag. Veel was er verder niet te doen. Dat merkte je ook aan de locals. Anders valt het toch niet te verklaren dat je met z’n allen naar een liveverslag gaat kijken van een voor lege tribunes gespeelde voetbalwedstrijd tussen Noord-Korea en de Verenigde Arabische Emiraten. Zo voetbalgek kan toch niemand zijn?
Nu zitten we in de badplaats Agadir en schijnt gelukkig de zon weer. We hebben onze intrek genomen in een beach club achtig geheel op basis van half pension. Voor het echte vakantiegevoel hebben we een appartement met een mooi uitzicht op zee en de baai van Agadir. Het heeft hier niet veel met Marokko van doen. Je kan net zo goed op de Canarische Eilanden of aan de Costa Blanca kunnen zitten. De enige attractie is een vervallen kasbah. Met de nadruk op vervallen, van ons mag het de naam kasbah al niet eens meer dragen, maar ironisch genoeg is het waarschijnlijk de meest bezochte kasbah van Marokko.
Maar we zijn hier dan ook vooral voor wat zon en uitrusten van de reis. En dat kan hier perfect. Nog een week (met nog een bezoek aan Essaouira en afsluitend shoppen in Marrakesh) en dan is deze reis weer voorbij. Als we weer thuis zijn laten we nog wel even weten hoe de laaste dagen zijn geweest. Inshallah.
Eugenie en Roel
Gezellig weer thuis, 13 November 2008
Moi,
Helaas, helaas (voor ons), we zijn weer thuis. De laatste week was te snel voorbij, ook al hebben we niet zo veel meer gedaan. Dat komt vooral omdat we vijf dagen in Agadir op onze luie reet hebben gelegen bij het zwembad van ons hotel. De enige inspanning bestond uit wat wandelingen langs het strand of de gang naar het ontbijt- dan wel avondbuffet. Half pension boeken was namelijk verplicht om in de Al Moggar Garden Beach Club te mogen verblijven. Dat wilden we eigenlijk niet omdat we slechte recensies hadden gelezen over het eten daar, maar ja, Eugenie was verliefd geworden op het appartement met zeezicht dat ons werd aangeboden en dus moesten we het eten maar slikken.
Het bleek achteraf overigens mee te vallen, al was het menu na de eerste veelbelovende Marokkaanse thema-avond toch vooral op de toeristische middenmoot gericht en bleef de lokale flavour beperkt. Een rondgang langs de restaurants langs het strand leerde ons overigens dat dit eerder regel dan uitzondering is in Agadir. En wilde je wel echte Marokkaanse gerechten dan hing daar steevast een prijskaartje aan. Zo kwamen we voor een kommetje Harira (Marokkaanse soep, erg lekker) opeens prijzen tegen van 39 dirham, waar we eerder meestal circa 5 dirham en nooit meer dan 10 dirham hoefden af te rekenen. Dat is de prijs van het massatoerisme zullen we maar denken .
Vanuit Agadir gingen we met de bus naar het 180 km noordelijker gelegen Essaouira, de zuidelijke tegenhanger van Asilah dat we eerder deze reis bezochten. Ook hier weer fotogenieke blauwwitte huizen langs een stevige kademuur aan de kust, maar dan met dit verschil dat de medina met veel toeristenwinkeltjes en galerietjes (en veel meer toeristen) een stuk levendiger was. Voor het eerst werd de bus ook eens opgewacht door iemand met een visitekaartje van een hotel, in dit geval een eenvoudige riad, waar we meteen ook zijn gebleven. Achteraf hadden we een dag eerder uit Agadir moeten vertrekken om ontspannen van de relaxte sfeer van Essaouira te kunnen genieten, want we vonden het toch een van de leukere bestemmingen in Marokko.
Een laatste busrit bracht ons weer naar het vertrekpunt van onze vakantie, Marrakesh. Daar hebben we ons eindelijk overgegeven aan het inslaan van souvenirs. De lokale handelaars staan bekend als de stevigste onderhandelaars van het land. Of we te veel h ebben betaald? Who knows. We hebben zelf het idee dat we de gewenste goodies voor een redelijk prijs hebben kunnen verwerven. En er bleef net genoeg geld over om de taxi naar het vliegveld te kunnen betalen……
Eugenie en Roel
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
